W związku z wprowadzeniem w dniu 20 marca br. w godzinach wieczornych
stanu epidemii na terenie całego kraju, biskup włocławski Wiesław Mering
wydał kolejne zarządzenie, w którym dostosowuje zasady pełnienia
posługi duszpasterskiej na terenie Diecezji Włocławskiej do aktualnej
sytuacji. Zarządzenie wchodzi w życie w niedziele 22 marca.
Dokument zmienia zasady sprawowania pogrzebów, posługi chorym,
udzielania chrztów czy celebracji sakramentu małżeństwa. Zawiesza
posługę nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej. Doprecyzowuje zasady
sprawowania Mszy świętej oraz sakramentu pokuty i pojednania (spowiedzi
świętej). Odwołuje wszelkie celebracje poza świątyniami, w tym Drogi
Krzyżowe ulicami miast i wsi oraz Ekstremalne Drogi Krzyżowe.
Biskup Włocławski zachęca do organizowania możliwości indywidualnego
nawiedzenia kościoła, adoracji Najświętszego Sakramentu, indywidulanej
spowiedzi świętej. Ponadto zachęca parafie do korzystania z możliwości,
jakie dają media społecznościowe do kontaktu z wiernymi i transmisji
nabożeństw i modlitw z kościołów parafialnych.
Oto treść wprowadzonych zarządzeń:
Msza święta
- Zgodnie z zarządzeniem władz państwowych w liturgii nie może
uczestniczyć więcej niż 50 osób. Na drzwiach wejściowych do świątyni
należy umieścić wyraźną informację na ten temat. Należy policzyć osoby
wchodzące do kościoła. W praktyce oznacza to, że w pierwszej kolejności w
Eucharystii mogą uczestniczyć osoby związane z intencją danej Mszy św.
- Wiernych należy zachęcić do skorzystania z dyspensy i
uczestniczenia w Mszach świętych oraz innych nabożeństwach, rekolekcjach
za pośrednictwem mediów. Duszpasterz powinien zwięźle wyjaśnić wiernym,
jak należy uczestniczyć w takiej formie Mszy świętej oraz wyjaśnić, na
czym polega Komunia duchowa.
- Ze względu na okoliczności liturgię należy sprawować przy zaangażowaniu minimalnej liczby posługujących.
- Znak pokoju należy przekazywać przez skinienie głowy, bez podawania sobie rąk. Dotyczy to także koncelebransów.
- Komunia Święta koncelebransów powinna przebiegać następująco:
główny celebrans przyjmuje Komunię Świętą przez zanurzenie. Następnie w
taki sam sposób przyjmują Komunię Świętą koncelebransi. Ostatni z
kapłanów dokonuje puryfikacji (por. OWMR 248).
- Zaleca się zdezynfekowanie rąk bezpośrednio przed udzielaniem Komunii Świętej.
- Komunia Święta wiernych – zaleca się i zachęca się do przyjmowania
Komunii Świętej na rękę. Duszpasterze winni przed Mszą świętą
wytłumaczyć wiernym, jak należy przyjmować Komunię Świętą na rękę.
Obowiązkiem wiernego jest spożycie Komunii Świętej przy kapłanie, a
obowiązkiem kapłana dopilnowanie, aby wierny to uczynił. Nie wolno
odchodzić z hostią na dłoni od ołtarza. Nikomu jednak nie można
nakazywać przyjęcia Komunii Świętej na rękę, można tylko do tego
zachęcać.
- Osoby, które będą pragnęły przyjąć Komunię Świętą do ust mogą to
zrobić po zakończeniu jej rozdzielania wiernym na rękę. Kolejność zatem
jest następująca – najpierw przyjmują Komunię Świętą wierni na rękę, a
następnie wierni do ust. Jeśli obecny jest więcej niż jeden kapłan,
można również zastosować następujący schemat: jeden z kapłanów rozdziela
Komunię Świętą na rękę, drugi do ust.
- Komunii Świętej udziela się wiernym wyłącznie pod postacią chleba.
- Istnieje możliwość, aby wierni, którzy łączą się duchowo ze
wspólnotą Kościoła poprzez transmisję Mszy świętej za pośrednictwem
telewizji, radia lub Internetu, mogli w wyznaczonych godzinach przyjąć
Komunię Świętą w kościele, podchodząc pojedynczo w taki sposób, aby
zachować normy bezpieczeństwa.
- W obecnej sytuacji zawieszona zostaje jakakolwiek parafialna posługa Nadzwyczajnych Szafarzy Komunii Świętej.
- Koncelebransi i wszyscy posługujący przed rozpoczęciem liturgii powinni dokładnie umyć ręce i kierować się zasadami higieny.
- Należy utrzymywać w należytej czystości paramenty liturgiczne i często zmieniać bieliznę kielichową.
Sakrament pokuty
- W chwili obecnej możliwa jest jedynie celebracja sakramentu pokuty
zgodnie z obrzędem pojednania jednego penitenta. Nie istnieją przesłanki
do zastosowania rozgrzeszenia ogólnego.
- Nie jest możliwa spowiedź przez środki komunikacji elektronicznej (np. telefon, komunikator internetowy itp.).
- Zakazana jest publiczna spowiedź z indywidualnych grzechów.
- Nie należy organizować nabożeństw pokutnych.
- Między niedzielnymi Mszami św. kapłani winni pozostawać do
dyspozycji wiernych, którzy poproszą o wysłuchanie spowiedzi, udzielenie
Komunii św. czy sakramentu namaszczenia chorych.
- W dni powszednie duszpasterze winni proponować dodatkowe okazje do
spowiedzi. Dlatego należy wyznaczyć stałe godziny spowiedzi i podać je
do wiadomości wiernych. W tym czasie duszpasterze powinni oczekiwać na
wiernych w wyznaczonych miejscach.
- Zgodnie z notą Penitencjarii Apostolskiej o sakramencie pokuty w
aktualnej sytuacji pandemii z dnia 20.03.2020 r., zaleca się możliwość
spowiedzi poza konfesjonałem (KPK kan. 964 § 3). Spowiedź poza
konfesjonałem powinna odbywać się w miejscu dobrze przewietrzonym, z
zachowaniem odpowiedniego dystansu (Stolica Apostolska dopuszcza nawet
używanie maseczek ochronnych przez spowiednika), zwracając absolutną
uwagę na sakrament i konieczną dyskrecję.
- W obecnych warunkach można sprawować ten sakrament np. w kościele, w
kaplicy, w zakrystii, w sali katechetycznej, w biurze parafialnym lub w
innym godnym miejscu po odpowiednim przystosowaniu, pozwalającym na
zachowanie prywatności, właściwej przestrzeni i zasad bezpieczeństwa.
Miejsce sprawowania sakramentu pokuty i pojednania należy odpowiednio
oznaczyć, by było łatwo dostępne dla penitenta. Pomieszczenia należy
często wietrzyć.
- W takich kaplicach/pomieszczeniach penitent może spowiadać się
klęcząc lub siedząc z zachowaniem odpowiedniej odległości od
spowiednika. Na czas rozgrzeszenia penitent winien uklęknąć.
Spowiedników obowiązuje komża i stuła. Jeżeli gdzieś jeszcze praktykuje
się zwyczaj całowania stuły po spowiedzi, należy go zaniechać.
- Wierni winni oczekiwać na spowiedź zajmując miejsce we wskazanych
ławkach, a nie stojąc obok siebie w kolejce (zachowanie odległości
między ludźmi, jak również troska o dochowanie tajemnicy spowiedzi). Na
ławkach można rozłożyć materiały duszpasterskie służące przeprowadzeniu
rachunku sumienia.
- Jeżeli jednak spowiedź miałaby się odbywać w konfesjonale, to z
uwzględnieniem następujących zasad: zawiesza się możliwość spowiedzi w
zamkniętych konfesjonałach. Należy spowiadać w otwartych konfesjonałach
(otwartych zarówno dla spowiednika, jak i penitenta) i zabezpieczyć
kratki folią. Folię należy dezynfekować lub zmieniać codziennie. Do tego
celu najlepiej wykorzystać przeźroczyste folie typu stretch
(wytrzymałe, samoprzylepne).
- Kodeks Prawa Kanonicznego (kan. 960) wyraźnie wskazuje, że w razie
niemożliwości fizycznej obecności penitenta stosuje się inne drogi
pojednania, a nie spowiedź. Kodeks Prawa Kanonicznego w kan. 916
wskazuje, że zawsze ilekroć istnieje poważna racja i nie ma sposobności
wyspowiadania się, wtedy dla usposobienia duszy do stanu łaski wierny
„jest obowiązany wzbudzić akt żalu doskonałego, który zawiera w sobie
zamiar wyspowiadania się jak najszybciej”. Katechizm Kościoła
Katolickiego w nr 1452 objaśnia, że „żal, który wypływa z miłości do
Boga miłowanego nade wszystko, jest nazywany żalem doskonałym lub żalem z
miłości (contritio). Taki żal odpuszcza grzechy powszednie. Przynosi on
także przebaczenie grzechów śmiertelnych, jeśli zawiera mocne
postanowienie przystąpienia do spowiedzi sakramentalnej, gdy tylko
będzie to możliwe”. Zawsze należy pamiętać, że uzyskane w ten sposób
odpuszczenie grzechów jest związane z obowiązkiem ich wyznania podczas
najbliższej możliwej okazji do spowiedzi, pod karą wpadnięcia na nowo w
grzech śmiertelny.
- Ponieważ w czasie świątecznym zazwyczaj kapłani są mocno
zaangażowani w wiele dzieł (przygotowanie liturgii, nabożeństwa
wielkopostne, głoszone rekolekcje), to w obecnym okresie istnieje
możliwość, aby poprzez odwołanie uroczystych celebracji mogli mieć
więcej czasu na spowiadanie wiernych w utrudnionych warunkach.
Posługa chorym
- Zawieszone zostają pierwszopiątkowe i przedświąteczne wizyty u
chorych. Należy zachęcić chorych do Komunii duchowej, jak również do
ofiarowania swego cierpienia w intencji ustania pandemii koronawirusa
oraz w intencji osób zakażonych wirusem i niosących im pomoc.
- Należy za to spieszyć z posługą na wezwanie do osób, u których stan
zdrowia uległ pogorszeniu lub znajdujących się w niebezpieczeństwie
śmierci.
- W szpitalach posługę kapelanów należy dostosować do zrządzeń władz szpitala.
- Względem chorych objętych kwarantanną należy przestrzegać
postanowień kompetentnych władz. To do nich należy określenie formy
kontaktu z chorym. Zawsze pozostaje do dyspozycji telefon, przez który
można porozmawiać, zachęcić do Komunii duchowej, czy też wzbudzenia aktu
żalu doskonałego (por. Kan. 916 KPK).
- Ręce należy zdezynfekować przed, jak i po wizycie u chorego. W
przypadku udzielania sakramentu namaszczenia chorych nie należy używać
rękawic ochronnych. W uzasadnionym przypadku wystarczy jedno
namaszczenie na czole lub innej części ciała i wypowiedzenie całej
formuły (por. Kan. 1000 §1 KPK).
Pogrzeb
- Obowiązuje przepis o zgromadzeniach do 50 osób. Dlatego w
pogrzebach winna uczestniczyć tylko najbliższa rodzina. Dotyczy to
również zgromadzeń w miejscach otwartych, a takim jest także cmentarz.
- O powyższych przepisach należy poinformować rodzinę i zalecić, aby
poza najbliższymi krewnymi nikt inny w pogrzebie nie uczestniczył, a w
każdym razie nie więcej niż 50 osób.
- Msza pogrzebowa ma być celebrowana w dniu pogrzebu rano w kościele
parafialnym (lub za zgodą rodziny w innym uzgodnionym czasie), jedynie w
obecności rodziny, bez ciała zmarłego.
- W odniesieniu do liturgii pogrzebowej należy zrezygnować z
organizacji konduktów (między kościołem a cmentarzem). Należy pamiętać o
nieotwieraniu trumny.
- Należy używać wyłącznie trzeciej formy pogrzebu, czyli stacji na cmentarzu, bez wchodzenia do kaplicy cmentarnej.
Inne
- Zawieszone zostają wizytacje kanoniczne, bierzmowania i wszystkie wydarzenia o charakterze ogólnodiecezjalnym.
- Do rozwagi duszpasterzy należy decyzja o organizowaniu w świątyni innych celebracji niż Msza święta.
- Należy tworzyć w kościołach okazje do adoracji Najświętszego
Sakramentu w ciszy, aby wierni mogli wstępować tam na modlitwę osobistą.
- Zaleca się, aby parafie ze swoich świątyń – w miarę możliwości
technicznych – transmitowały w mediach społecznościowych niedzielną Mszę
św. z homilią duszpasterza, jak również codzienną wieczorną modlitwę
różańcową.
- Należy zaktualizować internetowe strony parafialne, strony na Facebooku, podać wiernym aktualne numery telefonów.
- Odwołane zostają wszelkie celebracje poza świątynią (np. Drogi Krzyżowe ulicami wsi i miast).
- Zawieszone zostają Ekstremalne Drogi Krzyżowe.
- Zawieszone zostają wszelkie formy parafialnych i dekanalnych
spotkań formacyjnych w grupach, w tym spotkania narzeczonych w ramach
katechezy, dzieci i rodziców przygotowujących się do Pierwszej Komunii
Świętej, młodzieży przygotowującej się do sakramentu bierzmowania, itp.
- Celebracja sakramentu chrztu świętego powinna odbywać się poza Mszą
świętą. Jeżeli danego dnia jest więcej chrztów – nie należy organizować
chrztów zbiorowych, ale udzielać chrztu pojedynczo w odpowiednich
odstępach czasowych. W liturgii chrzcielnej wodę należy każdorazowo
zmienić i poświęcić. Nie można używać wody wcześniej poświęconej.
- Celebracja sakramentu małżeństwa powinna odbywać się tylko z
udziałem narzeczonych, świadków i koniecznej obecności najbliższych
członków rodziny.
- Należy zachęcić do organizowania parafialnego wolontariatu osób
pełnoletnich, by okazać solidarność z osobami starszymi i
potrzebującymi, wyjść im z niezbędną pomocą w czasie, gdy powinni
pozostać w domach.
- Księżom Emerytom zaleca się pozostawanie w domach.
- Księża powinni wyrażać bliskość ze swoimi wiernymi poprzez dostępną
w obecnych warunkach posługę sakramentalną i duszpasterską oraz
osobistą modlitwę za powierzony sobie lud. Każdego dnia o godz. 20.30
duszpasterze – bez udziału wiernych – winni odmawiać w kościele różaniec
w intencji ustania epidemii, ochrony przed chorobami, za osoby
posługujące chorym, a także o pokój serc i łaskę nawrócenia.
Powyższe zarządzenia obowiązują do odwołania.
Pozostałe ustalenia – zawarte w Komunikacie Kurii Diecezjalnej z dnia 13
marca br. – nadal obowiązują, o ile nie zostały zmienione bądź
zniesione obecnym zarządzeniem.
+Wiesław Mering, Biskup Włocławski
ks. Artur Niemira, kanclerz Kurii
Włocławek, 21 marca 2020 roku